Từ ngày 1/7, tiền lương đóng BHXH, bảo hiểm y tế và bảo hiểm thất nghiệp của lao động khu vực công dự kiến tăng gần 54,9%, kéo theo mức hưởng chế độ bảo hiểm sẽ thay đổi. Trong năm 2024, chính sách BHXH, BHYT cũng có nhiều thay đổi.
Tiền đóng bảo hiểm tăng từ 1/7
Từ ngày 1/7, cán bộ, công chức, viên chức sẽ được trả lương theo vị trí việc làm thay vì hệ số cào bằng hiện nay. Dự kiến từ năm 2025, tiền lương cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang tiếp tục tăng bình quân 7% mỗi năm cho đến khi lương thấp nhất khu vực công bằng hoặc cao hơn lương tối thiểu vùng 1 trong doanh nghiệp.
Cuối năm 2023, cả nước có gần 2,78 triệu lao động khu vực nhà nước đang đóng BHXH bắt buộc (không gồm lực lượng vũ trang). Bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của nhóm này đạt 6,9 triệu đồng mỗi tháng.
Trong báo cáo tác động của chính sách cải cách tiền lương tới thực hiện chế độ BHXH, cơ quan Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết tiền lương làm căn cứ đóng các khoản BHXH bình quân trong khu vực công sẽ tăng thêm gần 54,9%. Số tiền thu BHXH tăng thêm trong một năm là hơn 31.700 tỷ đồng, trong đó ngân sách nhà nước trích đóng 17.260 tỷ đồng.
Trong khi đó, tiền lương tính đóng tăng kéo theo mức hưởng chế độ BHXH của lao động khu vực công cũng sẽ thay đổi từ giữa năm nay. Theo đó, người đóng BHXH sau cải cách càng lâu năm thì bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để hưởng chế độ cũng tăng tương ứng và cao bất thường so với người nghỉ hưu trước ngày 1/7/2024.
Điều này khiến lương hưu của người nghỉ trước và sau thời điểm trên có sự chênh lệch lớn. Nếu điều chỉnh lương hưu mỗi năm để tiền hưu trí của người nghỉ trước 1/7/2024 “đuổi kịp” với người nghỉ sau sẽ ảnh hưởng tới khả năng cân đối Quỹ Hưu trí tử tuất.
Để tránh tạo sự so sánh giữa nhóm nghỉ trước – sau cải cách, giữa khu vực công – tư cùng khả năng cân đối của quỹ, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đề xuất sửa đổi cách tính bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để hưởng chế độ.
Cụ thể, lao động khu vực nhà nước mà đóng BHXH trước ngày 1/7/2024 thì chế độ được tính hưởng bình quân từ 5 đến dưới 20 năm tùy mốc thời gian tham gia. Người đóng sau thời điểm trên thì tính bình quân toàn bộ quá trình. Đề xuất thực hiện từ ngày 1/7/2024 và đưa vào dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi.
Chính sách BHXH, BHYT có nhiều thay đổi trong năm 2024
Năm 2024, chính sách BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) có nhiều thay đổi mang tính bước ngoặt.
Tăng tuổi nghỉ hưu, thay đổi điều kiện hưởng lương hưu
Từ ngày 01/01/2024, theo Bộ luật Lao động 2019, tuổi nghỉ hưu của lao động nam trong điều kiện bình thường là 61 tuổi, lao động nữ là 56 tuổi và 4 tháng. Sự điều chỉnh này, tạo ra một sự chuyển biến rõ rệt so với năm 2023 (tuổi nghỉ hưu là 60 tuổi 9 tháng cho nam và 56 tuổi cho nữ).
Điều này cũng đồng nghĩa với việc điều kiện hưởng lương hưu cũng có những thay đổi tương ứng. Theo quy định mới, người lao động tham gia BHXH bắt buộc sẽ được hưởng lương hưu khi đóng đủ 20 năm trở lên và đạt đến tuổi nghỉ hưu đã được điều chỉnh.
Cụ thể, lao động nữ nghỉ hưu từ ngày 1/1/2018 trở đi, tỷ lệ hưởng lương hưu hàng tháng được tính bằng 45% tương ứng với 15 năm đóng BHXH, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng BHXH thì tính thêm 2%; mức tối đa bằng 75%.
Tăng lương hưu, trợ cấp BHXH
Ngày 10/11/2023, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 104/2023/QH15 về dự toán ngân sách nhà nước năm 2024.
Theo đó, từ ngày 01/7/2024, thực hiện cải cách tổng thể chính sách tiền lương theo Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 21/5/2018. Đồng thời, thực hiện điều chỉnh lương hưu, trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng, trợ cấp ưu đãi người có công và một số chính sách an sinh xã hội đang gắn với lương cơ sở.
Tuy nhiên, để xác định lương hưu năm 2024 tăng bao nhiêu phần trăm còn phải chờ có văn bản quy định chi tiết của Chính phủ.
Cùng với đó là cách thay đổi cách tính lương hưu tối thiểu
Khoản 5 Điều 56 Luật BHXH năm 2014 quy định về mức hưởng lương hưu thấp nhất khi tham gia BHXH bắt buộc là bằng mức lương cơ sở.
Mức lương cơ sở đang là 1,8 triệu đồng do đó, mức lương hưu thấp nhất là 1,8 triệu đồng/tháng.
Song từ ngày 1/7/2024, việc bãi bỏ lương cơ sở đã mở đường cho một cơ chế mới trong việc xác định mức hưởng lương hưu. Chính phủ sẽ có văn bản quy định cụ thể hoặc hướng dẫn cách xác định mức hưởng lương hưu thấp nhất.
Điều chỉnh trợ cấp BHXH, trợ cấp hàng tháng
Theo Luật BHXH năm 2014, các khoản trợ cấp BHXH được tính dựa trên mức lương cơ sở. Ví dụ như trợ cấp 1 lần khi sinh con, trợ cấp dưỡng sức sau sinh, dưỡng sức sau ốm, trợ cấp mai táng, trợ cấp tuất hàng tháng.
Khi thực hiện cải cách tiền lương dẫn đến không còn hệ số lương và mức lương cơ sở. Theo đó, các khoản trợ cấp BHXH nêu trên cũng sẽ thay đổi. Căn cứ theo Nghị quyết số 104/2024, các khoản trợ cấp này từ 1/7/2024 sẽ được tăng.
Chính phủ đang đề xuất các khoản trợ cấp gắn với lương cơ sở bằng với mức cao nhất hiện nay và quy định bằng số tiền cụ thể. Dự kiến trợ cấp dưỡng sức sau sinh, ốm đau là 540.000 đồng/ngày; trợ cấp 1 lần khi sinh con là 3,6 triệu đồng/con…
Minh Anh / Vietnamfinance
