Một cuộc “cách mạng” được ví như tái cấu trúc toàn diện từ không gian lãnh thổ đến thể chế, bộ máy, con người… đang được gấp rút triển khai với mốc thời gian cụ thể là ngày 1/7/2025. Các công việc được triển khai với tốc độ khẩn trương, tinh thần thần tốc nhưng cũng “rất thận trọng, kỹ lưỡng, bài bản, khoa học, chặt chẽ và nghiêm túc”.
Sáng 11/6, tiếp tục chương trình làm việc đợt 2 của Kỳ họp thứ 9, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về Đề án sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp tỉnh năm 2025, ngay sau khi nghe Tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật về nội dung này.
Một cuộc “tái cấu trúc toàn diện”
Phát biểu tại tổ 5 (gồm các đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái, Bình Dương và Quảng Nam), Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà (đoàn Yên Bái) nhấn mạnh đây là cuộc “cách mạng hành chính” toàn diện, triệt để.
Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp tỉnh không chỉ đơn thuần là hợp nhất địa giới hay tổ chức bộ máy hành chính mà là cuộc tái cấu trúc toàn diện về không gian lãnh thổ, thể chế, văn hóa, kinh tế cũng như không gian phát triển.
Bộ trưởng gọi đây là “cuộc cách mạng toàn diện, triệt để” và đang được triển khai ở “giai đoạn nước rút”, với tốc độ khẩn trương, tinh thần thần tốc nhưng cũng “rất thận trọng, kỹ lưỡng, bài bản, khoa học, chặt chẽ và nghiêm túc”.
Một điểm nhấn quan trọng trong tiến trình này là sự đồng thuận rất cao từ toàn hệ thống chính trị đến nhân dân, xã hội.
Bộ trưởng khẳng định: “Chúng ta đang đi với tốc độ khẩn trương nhưng chắc chắn. Mỗi bước đi là một bước chuyển mình trong không gian phát triển mới, tạo ra động lực, niềm tin và kỳ vọng lớn lao cho toàn dân tộc”.
Theo Bộ trưởng, đây có thể xem là cuộc cải cách lớn nhất về tổ chức hành chính từ khi thành lập nước đến nay. Điểm đặc biệt trong lần sắp xếp này là không chỉ tính đến các yếu tố địa lý, dân số hay diện tích tự nhiên, mà còn được Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương xem xét một cách toàn diện trên nhiều khía cạnh như lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, triết lý phát triển và tâm lý xã hội.
Hơn nữa, cuộc cải tổ này gắn với việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp thay cho mô hình 3 cấp như hiện hành. Đây là mô hình tổ chức chính quyền mới, được cho là phù hợp với xu thế quốc tế, mang tính hiện đại và hướng đến hiệu quả quản trị cao hơn.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh: “Chúng ta đang tái cấu trúc hệ thống hành chính theo hướng phù hợp với xu thế phát triển đất nước bước vào kỷ nguyên mới”.
Đặc biệt, trong quá trình sắp xếp, Bộ Chính trị đã chú trọng tới yếu tố hình thái lãnh thổ hướng ra biển lớn. Sự thay đổi trong tư duy này mở ra khả năng phát huy tối đa lợi thế kinh tế biển, liên kết vùng hiệu quả giữa duyên hải Nam Trung Bộ với Tây Nguyên và hướng đến các trung tâm kinh tế không chỉ trong nước mà cả khu vực, quốc tế.
Theo phương án, cả nước sẽ sắp xếp 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh để còn lại 23, đồng thời giữ nguyên 11 đơn vị hành chính đã đạt đầy đủ tiêu chí. Kết quả là, sẽ còn 34 tỉnh, thành, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương.
Lộ trình thực hiện đang bước vào giai đoạn nước rút. Mục tiêu quan trọng được Bộ Chính trị và Tổng Bí thư xác định là quyết tâm đến ngày 1/7/2025, các đơn vị hành chính mới sẽ chính thức vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Sự chuẩn bị đồng bộ từ trung ương đến địa phương
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, đến thời điểm này, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương, Quốc hội và đặc biệt là Chính phủ đã có sự chuẩn bị toàn diện. Các địa phương liên quan đều bày tỏ sự nỗ lực, sẵn sàng cao, cho thấy quyết tâm thực hiện đồng bộ, hiệu quả mô hình mới theo đúng mốc thời gian.
Theo Bộ trưởng, “tới đây, chúng ta sẽ chính thức công bố toàn bộ các nghị quyết, quyết định của cấp có thẩm quyền để thực hiện mô hình mới. Trước hết đó là Nghị quyết của Quốc hội, sau đó là quyết định về thành lập tổ chức Đảng, sau đó là về mặt chính quyền và đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức để triển khai thực hiện”.
Bộ trưởng cũng nêu rõ những nhóm việc lớn cần tiếp tục tập trung xử lý, để có thể vận hành được mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
Đối với việc sắp xếp đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Đây là nhiệm vụ lớn, cần thiết phải tính toán kỹ để bảo đảm vận hành bộ máy mới hiệu quả. Bộ trưởng cũng cho biết sẽ tiếp thu, nghiên cứu ý kiến của các đại biểu Quốc hội về việc không nhất thiết Trưởng các ban HĐND phải là đại biểu HĐND, để tăng tính linh hoạt trong sắp xếp nhân sự.
Về kiện toàn tổ chức bộ máy tại các đơn vị sự nghiệp công lập, Bộ trưởng đặc biệt lưu ý không nên cứng nhắc khi vận dụng Kết luận 128 của Bộ Chính trị, tránh tình trạng gián đoạn hoạt động của các đơn vị sự nghiệp thiết yếu như giáo dục, y tế.
Về chế độ, chính sách cho cán bộ, công chức, theo Bộ trưởng, ngoài Nghị định 178 và Nghị định 67 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 178, Chính phủ đang hoàn thiện việc sửa đổi Nghị định 29 để mở rộng đối tượng tinh giản, bao gồm cả cán bộ không chuyên trách cấp xã, thôn, bản, tổ dân phố. Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng cho biết sẽ nghiên cứu thêm đối với đối tượng hợp đồng lao động theo quy định tại Nghị định 111 và Nghị định 161.
Về chính sách đặc thù, Bộ trưởng nhấn mạnh, đối với người dân cũng như cán bộ, công chức, viên chức đang được hưởng các chế độ chính sách trước khi sắp xếp, thì sau sắp xếp vẫn tiếp tục được duy trì như hiện hành.
Tương tự, với các tỉnh, địa phương có yếu tố đặc thù, xã đặc thù thì tiếp tục giữ nguyên chính sách hiện tại để bảo đảm sự ổn định, nhất quán. Sau quá trình thực hiện, các chính sách này sẽ được Chính phủ tổng kết, đánh giá để điều chỉnh phù hợp với tình hình mới.
Bộ trưởng dẫn ví dụ cụ thể: “Chẳng hạn, khi sáp nhập một tỉnh biên giới với một tỉnh có biển, thì việc chính sách áp dụng sẽ như thế nào, sẽ cần phải tính toán. Trước mắt, vẫn giữ nguyên như hiện nay, chờ cấp có thẩm quyền quyết định”.
Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cũng cho biết thêm, Chính phủ sẽ tiếp tục hướng dẫn các nội dung lớn liên quan đến sắp xếp tài sản, tài chính và những công việc khác có liên quan. Dự kiến, tại Hội nghị toàn quốc về tập huấn cho cả hệ thống chính trị, đặc biệt là cấp chính quyền địa phương được tổ chức tới đây, Chính phủ, các bộ ngành sẽ làm rõ thêm nhiều vấn đề nhằm hỗ trợ địa phương triển khai hiệu quả việc sắp xếp đơn vị hành chính.
Bộ trưởng cũng thẳng thắn nhìn nhận, đây là một cuộc cách mạng hành chính rất lớn, liên quan đến sắp xếp cả cấp tỉnh, cấp xã và kết thúc hoạt động cấp huyện, đồng thời tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Với khối lượng công việc rất lớn, việc phát sinh những vướng mắc là điều khó tránh khỏi.
“Chúng ta vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, không thể cầu toàn ngay khi thực hiện một cuộc cách mạng lớn như này. Quá trình thực hiện nếu phát sinh bất cập ở đâu, sẽ được xem xét, điều chỉnh kịp thời để bảo đảm hiệu quả và phù hợp với thực tiễn,” Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nhấn mạnh.
Thu Giang / Báo Chính Phủ
