Tranh cãi việc tách thi đại học và tốt nghiệp THPT

Đề xuất tách thi đại học và tốt nghiệp THPT của Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh thiếu niên và nhi đồng Phan Thanh Bình trong hội nghị tổng kết của Bộ Giáo dục và Đào tạo ngày 21/8, làm dấy lên nhiều tranh luận.

Thi chung đánh giá không đúng thực lực học sinh

Bình luận trên VnExpress, rất nhiều độc giả đồng tình với quan điểm của ông Bình, cho rằng hai kỳ thi đại học và tốt nghiệp THPT có mục đích khác nhau, việc thi chung làm sự đánh giá chất lượng học sinh trở nên khập khiễng, thiếu chính xác.

“Thi tốt nghiệp THPT mà ghép với thi đại học cũng giống chén kiểu xếp chung với chén sành, cá mè một lứa, thì làm sao tuyển được nhân tài cho đại học. Điểm thi tốt nghiệp cao chưa chắc đã là giỏi và đạt tiêu chí tuyển sinh của từng đại học. Nếu các trường tự chủ tuyển sinh đại học, sẽ không có chuyện mỗi môn 9 điểm vẫn trượt nguyện vọng một như năm nay”, một độc giả bình luận.

Người này nhắc lại chuyện thi của những năm 80-90, thủ khoa cả nước mới được 23-24 điểm, ra trường đều là nhân tài, thành đạt, cống hiến lớn cho quốc gia. Trong khi kỳ thi THPT quốc gia năm nay, cả nước có đến hơn 4.000 điểm 10. “Học sinh thế hệ bây giờ là siêu nhân”, độc giả hài hước bình luận.

Các sĩ tử thi THPT quốc gia 2017. Ảnh minh họa: Giang Chinh.

Bạn đọc tên Thành cho rằng việc lấy kết quả kỳ thi THPT quốc gia để xét tuyển đại học là không hợp lý. Đặc biệt kỳ thi năm nay với đề quá dễ, không phân loại được học sinh. “Thi hai trong một như vậy rất đáng lo ngại”, anh Thành viết.

Đồng tình tách hai kỳ thi, nhiều độc giả cho rằng không cần thiết tổ chức thi tốt nghiệp THPT. Nhiều năm nay, tỷ lệ đỗ tốt nghiệp luôn ở mức 99%. Việc tổ chức một kỳ thi quốc gia chỉ để loại 1% học sinh là sự lãng phí, không ý nghĩa.

“Bỏ hẳn thi tốt nghiệp phổ thông, xét tốt nghiệp theo năng lực học tập và kiến thức xã hội. Còn kỳ thi đại học thì giao cho các trường đại học phụ trách quản lý các điểm thi, tổ chức giám sát”, bạn đọc tên Nguyệt từng nhiều năm trông thi viết.

Thi chung để tiết kiệm, giảm áp lực nhưng đề cần có tính phân loại

Trái ngược với quan điểm trên, không ít người cho rằng kỳ thi THPT quốc gia với hai mục tiêu xét tốt nghiệp và xét tuyển đại học như hiện nay là hợp lý, giảm áp lực phải thi nhiều cho học sinh. Việc thi tại địa phương như năm 2017 giúp phụ huynh, học sinh đỡ mệt mỏi khi phải di chuyển về các đô thị tìm thuê chỗ trọ, lo lắng chuyện ăn uống. Kinh phí của từng gia đình và toàn xã hội “đổ” cho kỳ thi hai trong một này ít hơn so với những kỳ thi tốt nghiệp, đại học trước đây.

“Việc thi THPT quốc gia như năm nay là đúng hướng. Vấn đề không phải ở cách tổ chức thi mà ở khâu ra đề chưa phân hóa cao. Với kỳ thi có hai mục tiêu, cấu trúc đề nên phân theo 40% kiến thức cơ bản, 35% khó, 25% rất khó. Như thế, vừa phù hợp để xét tốt nghiệp bằng điểm thi kết hợp điểm học bạ, vừa phân loại được thí sinh khá, giỏi, thuận lợi cho các đại học tuyển chọn đúng người”, độc giả Hùng phân tích.

Phụ huynh nhận xét về cách tổ chức thi THPT quốc gia.

Bạn đọc Phượng cũng cho rằng, nên thi chung còn các đại học phải cải cách khâu tuyển sinh. Lâu nay các trường không sát sao trong tuyển đầu vào, dựa hoàn toàn vào kết quả điểm thi mà chưa thực sự nỗ lực chọn lựa học viên phù hợp với đặc thù ngành nghề. “Giảng viên trong các trường thừa hiểu chỉ dựa vào kiến thức phổ thông, lại được thể hiện ở một kỳ thi là không đủ đánh giá kiến thức, kỹ năng, phẩm chất của học sinh có phù hợp với nghề đào tạo”, người này viết.

Một ý kiến khác cho rằng điểm thi cao chưa chắc đã đủ kỹ năng để làm những ngành đặc thù như bác sĩ, luật sư, công an… Anh này dẫn chứng về hai bác sĩ phẫu thuật quen biết, một người học phổ thông rất giỏi, điểm thi đại học cao nhưng sau đó thành sinh viên học lực bình thường, ra trường không muốn đi làm, ân hận vì chọn sai nghề. Người còn lại học thời phổ thông và thi đại học đều kém hơn nhưng hiện nay là bác sĩ phẫu thuật tài năng.

Những lý do tổ chức kỳ thi THPT quốc gia 

Báo cáo Quốc hội vào tháng 10/2016, Bộ Giáo dục khẳng định đổi mới thi và tuyển sinh là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 29 của Trung ương Đảng về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.

Từ năm 1975 đến 2014, Việt Nam duy trì hai kỳ thi tốt nghiệp THPT và thi đại học, cao đẳng. Theo Bộ Giáo dục, việc tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT do Sở Giáo dục tỉnh thành thực hiện nên bộc lộ nhiều hạn chế, rõ nhất là bệnh thành tích trong thi cử kéo dài nhiều năm, làm phát sinh các hiện tượng tiêu cực, gian lận ở địa phương, dẫn đến sai lệch kết quả thi. Kỳ thi không thực sự thúc đẩy quá trình dạy học ở bậc học phổ thông trên phạm vi toàn quốc.

Kỳ thi tuyển sinh đại học bắt đầu từ 1970, kéo đến 2014 và được chia làm bốn giai đoạn. Ban đầu (1970-1990) kỳ thi đại học được tổ chức ở mỗi tỉnh thành, giảng viên trường đại học về tỉnh coi thi. Đến những năm 1991-2001, các trường tự tổ chức thi riêng, phần lớn thí sinh tập trung về Hà Nội và TP HCM để tham dự kỳ thi. Giai đoạn 2002-2014, Bộ Giáo dục tổ chức kỳ thi “ba chung”: chung đề, chung đợt thi và sử dụng chung kết quả thi.

Bộ đánh giá kỳ thi “ba chung” có nhiều ưu điểm hơn kỳ thi giai đoạn trước, nhưng cũng bộc lộ hạn chế. Việc thi tuyển sinh đại học, cao đẳng theo năm khối đã hạn chế sự tự chủ của các trường trong đánh giá một số năng lực cần thiết của thí sinh, chưa hỗ trợ tốt để tuyển được những thí sinh có năng lực phù hợp nhất với ngành đào tạo. Mặt khác, việc thí sinh từ địa phương xa đổ về các trường dự thi, đặc biệt là ở Hà Nội, TP HCM, gây ảnh hưởng sinh hoạt đô thị, tốn nhiều thời gian, công sức, tiền của và lãng phí.

Nhằm đảm bảo trung thực, giảm áp lực, giảm chi phí cho thí sinh, gia đình và xã hội, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Giáo dục xây dựng kế hoạch tổ chức kỳ thi THPT quốc gia để sử dụng kết quả với hai mục đích: xét công nhận tốt nghiệp THPT và làm căn cứ để tuyển sinh đại học, cao đẳng. Qua hai năm 2015, 2016, theo đánh giá của Bộ, việc đổi mới thi đã làm cho thi cử trở nên gọn nhẹ, giảm áp lực cho thí sinh và xã hội; không gây xáo trộn lớn đối với giáo viên và học sinh, tạo thuận lợi và tạo thêm nhiều cơ hội để thí sinh trúng tuyển vào đại học.

Theo phương án, lộ trình đổi mới thi và tuyển sinh được thực hiện qua hai bước. Giai đoạn đầu là đổi mới cách thức tổ chức thi và giai đoạn thứ hai là đổi mới phương thức thi với sự điều chỉnh hợp lý để dần hoàn thiện qua từng giai đoạn, không gây “sốc” hoặc tạo hiệu ứng “ngược” đối với quá trình dạy học, tạo tâm lý ổn định cho học sinh, giáo viên, gia đình và xã hội.

Ngày 21/8 vừa qua, tại hội nghị tổng kết năm học 2016-2017 của Bộ Giáo dục, nhiều lãnh đạo Sở Giáo dục, các đại học cũng tán đồng phương thức thi THPT quốc gia 2017. Họ kiến nghị giữ ổn định trong các năm tới, chỉ điều chỉnh khâu kỹ thuật ra đề nhằm phân loại học sinh tốt hơn.