Thẩm định cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc-Nam

Theo dự thảo Tờ trình của Bộ Xây dựng, việc xây dựng Nghị quyết nhằm ban hành thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt cho các hình thức đầu tư đối với Dự án; giải quyết một số vấn đề mới phát sinh trong thực tiễn, thực hiện thành công các chỉ đạo mới của cấp có thẩm quyền; tiếp tục huy động nguồn lực đầu tư, rút ngắn tối đa trình tự, thủ tục, thời gian chuẩn bị đầu tư, tiến độ thực hiện, đào tạo nguồn nhân lực để triển khai thực hiện Dự án…

Cụ thể, để khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào nghiên cứu, phát triển khoa học công nghệ trong lĩnh vực đường sắt hơn nữa, dự thảo Nghị quyết đề xuất bổ sung một số cơ chế, chính sách: tổ chức, cá nhân tham gia các hoạt động khoa học, công nghệ và đào tạo phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao phục vụ Dự án được hưởng ưu đãi như doanh nghiệp công nghệ cao theo quy định của pháp luật về công nghệ cao trong thời gian thực hiện Dự án; Chính phủ quyết định lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp nhà nước được giao nhiệm vụ hoặc doanh nghiệp Việt Nam khác được đặt hàng cung cấp dịch vụ, hàng hóa công nghiệp đường sắt.

Về chính sách riêng cho hình thức đầu tư kinh doanh, trong đó có ưu đãi về thuế, Bộ Xây dựng đề xuất chính sách: “Nhà đầu tư được miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải đường sắt tạo tài sản cố định và các hàng hóa, linh phụ kiện, vật tư, phụ tùng nhập khẩu phục vụ đầu tư xây dựng, cải tạo, nâng cấp, bảo trì, khai thác kết cấu hạ tầng đường sắt và các vật tư, thiết bị khác phục vụ trực tiếp cho Dự án mà trong nước chưa sản xuất được hoặc sản xuất được nhưng không đáp ứng yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật của Dự án”.

Để bảo đảm an toàn trong quá trình vận hành, khai thác tuyến đường sắt, bảo đảm quốc phòng, an ninh, dự thảo Nghị quyết đã quy định nghĩa vụ của Nhà đầu tư phải liên thông dữ liệu và quy trình điều hành chạy tàu với hệ thống điều độ trung tâm quốc gia…

Bên cạnh đó, dự thảo Nghị quyết cũng quy định trách nhiệm của cơ quan nhà nước chuyên ngành đường sắt phải thiết lập hệ thống điều độ trung tâm quốc gia và giám sát kỹ thuật về liên thông dữ liệu điều hành chạy tàu, biểu đồ chạy tàu…

Góp ý tại Hội đồng, đại diện Bộ Quốc phòng cơ bản nhất trí với nội dung dự thảo Tờ trình, dự thảo Nghị quyết; cơ quan chủ trì soạn thảo đã cơ bản nêu rõ được sự cấp bách phải xây dựng Nghị quyết; đề nghị Bộ Xây dựng nghiên cứu kỹ lưỡng các tác động, rủi ro ảnh hưởng gián tiếp đến việc bảo đảm quốc phòng, an ninh; ngoài ra, cần nghiên cứu, xây dựng quy định cấm theo hướng không được chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư nước ngoài.

Các đại biểu khác đề nghị Bộ Xây dựng giải trình rõ hơn, cụ thể hơn về việc miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị…; đề nghị phối hợp với Bộ Ngoại giao để đánh giá nội dung dự thảo có trái với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hay không; nghiên cứu, xem xét việc có cho phép chuyển nhượng dự án hay không…

Kết luận tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu cho biết, các thành viên Hội đồng nhất trí việc xây dựng Nghị quyết là hoàn toàn cần thiết; đồng thời khẳng định dự thảo Nghị quyết cơ bản phù hợp với chủ trương đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất; bảo đảm vấn đề an ninh, quốc phòng; nội dung của dự thảo Nghị quyết cơ bản không trái với Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ Tư pháp đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo cần giải trình rõ hơn về sự cần thiết ban hành Nghị quyết; làm rõ mối quan hệ giữa Nghị quyết này với Nghị quyết số 172/2024/QH15 ngày 30/11/2024 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam… bởi có nhiều nội dung giao thoa nhau để tránh chồng chéo.

Bên cạnh đó, cần rà soát, đối chiếu với các quy định của Luật Đường sắt, Luật Địa chất, khoáng sản hiện hành tránh trùng lặp; phối hợp chặt chẽ với các Bộ, Ngân hàng Nhà nước để đánh giá kỹ tác động của các chính sách trong dự thảo Nghị quyết…

Diệu Anh / Báo Chính Phủ