Sân bay Long Thành đang gần đến ngày về đích, trong tương lai sẽ tiếp nhận toàn bộ chuyến bay quốc tế từ Tân Sơn Nhất, nhưng thực tế việc di chuyển giữa 2 sân bay vẫn còn nhiều bất cập.
Mỗi khi cần bay quốc tế, chị Thu Hằng (32 tuổi, sinh sống ở Thuận An, Bình Dương cũ, nay là TP.HCM) thường di chuyển khoảng 30 phút đến sân bay Tân Sơn Nhất. Gần đây, trước thông tin ACV đang lên phương án chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế từ Tân Sơn Nhất đến sân bay Long Thành, chị lo lắng thời gian di chuyển có thể bị kéo dài thêm.
“Tôi tra bản đồ thì thấy sẽ mất khoảng 1,5 tiếng đi từ nhà đến sân bay Long Thành qua Quốc lộ 51, hoặc khoảng 2 tiếng nếu sử dụng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây. Tuy nhiên, đây là ước tính trong trường hợp đường xá thông thoáng, còn thực tế cả Quốc lộ 51 lẫn cao tốc đều thường xuyên kẹt xe, có khi phải đến 3-4 tiếng”, chị Hằng chia sẻ.
Chị cũng tự hỏi với những người ở tỉnh xa, cần nối chuyến từ Tân Sơn Nhất đến Long Thành, thì câu chuyện còn khó hơn, bởi phải chịu cảnh ùn tắc trong trung tâm TP.HCM.
Vấn đề này cũng từng được lãnh đạo ACV đặt ra tại một hội thảo hồi cuối tháng 6: “Nếu hành khách phải mất 5 tiếng di chuyển giữa hai sân bay để kịp chuyến bay tiếp theo, sẽ không ai muốn đặt vé”.
Khẩn cấp mở rộng cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây
Đây cũng là thực tế mà nhiều tài xế chuyên chở khách 2 chiều Đồng Nai – TP.HCM đang đối mặt hàng ngày, dù sân bay còn chưa đi vào khai thác.
Anh Xuân Hùng, tài xế chạy xe dịch vụ, nhận thấy hiện nay các tuyến đường kết nối đều quá tải bởi lưu lượng giao thông lẫn vận tải hàng hóa quá lớn. Nhớ lại những ngày cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây đóng một làn để sửa chữa cách đây không lâu, anh cho biết tất cả tuyến đường, từ cao tốc cho tới Quốc lộ 51, phà Cát Lái đều kẹt xe kéo dài.
“Nếu cao tốc không kịp mở rộng, các tuyến đường sắt không được làm nhanh thì vấn đề di chuyển sẽ là cực hình”, anh Hùng bộc bạch.
Ken đặc người tại “điểm nóng” quanh nút giao An Phú. Ảnh: Quỳnh Danh.
Với quy mô 4 làn xe và 2 làn dừng khẩn cấp, tần suất ùn tắc trên cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây ngày càng dày và nghiêm trọng, riêng khu vực quanh nút giao An Phú kẹt xe thường xuyên dù là ngày thường. Theo thống kê, lưu lượng xe tăng trung bình trên 10% mỗi năm, vượt xa năng lực thiết kế, hiện mỗi ngày có khoảng 45.000-50.000 lượt ôtô di chuyển qua cao tốc.
Trong khi đó, mốc khai thác sân bay Long Thành đã được Thủ tướng ấn định. Sân bay này sẽ đón chuyến bay kỹ thuật đầu tiên vào ngày 19/12, tiến tới bay thương mại từ đầu năm sau.
Trước mắt, ngày 19/8 tới, dự án mở rộng đoạn đầu cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây sẽ chính thức khởi công theo hình thức công trình khẩn cấp. Điểm đầu của dự án tại nút giao Vành đai 2 (TP.HCM) và điểm cuối tại nút giao với cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu (Đồng Nai), tổng chiều dài gần 22 km.
Trong đó, đoạn cầu cạn Vành đai 2 – Vành đai 3 quy mô mở rộng 8 làn xe và đoạn từ Vành đai 3 đến nút giao cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu quy mô 10 làn xe. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 15.000 tỷ đồng và hoàn thành cơ bản vào năm 2026.
Song song, TP.HCM cũng đang mở rộng đoạn từ nút giao An Phú đến đường Võ Chí Công dài 3,2 km với quy mô 8 làn xe, tổng mức đầu tư gần 915 tỷ đồng.
Một công trình khác cũng được kỳ vọng góp phần gia tăng kết nối là dự án cầu – đường Phú Mỹ 2, theo mô hình 2 tầng, đi trên cao, nối từ đường Nguyễn Hữu Thọ (quận 7 cũ, TP.HCM) đến đường 25C trực tiếp vào sân bay Long Thành. Dự án dài khoảng 16,7 km, quy mô 6 làn xe cơ giới và 2 làn xe thô với tổng mức đầu tư 21.484 tỷ đồng, đặt mục tiêu thông qua chủ trương đầu tư trong quý IV năm nay, khởi công năm 2027.
Chờ tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành
Trong tầm nhìn xa hơn, sẽ có 3 tuyến đường sắt phục vụ kết nối sân bay Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành, gồm tuyến metro số 2, số 6 TP.HCM và tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành.
Trong đó, dự án đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành đã được Quốc hội thông qua đầu tư theo cơ chế đặc thù, vượt trội. TP.HCM sẽ là cơ quan chủ trì thực hiện.
Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được Bộ Xây dựng dự kiến trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư trong tháng 10. Nếu được thông qua, dự án sẽ được xây dựng từ cuối năm 2026 đến năm 2029, khai thác thương mại vào năm 2030.
Tuyến đường sắt này dài khoảng 42 km, thiết kế đường đôi, khổ đường 1.435 mm, tốc độ thiết kế 120 km/h, vận chuyển hành khách khối lượng lớn. Tuyến gồm 20 ga, vận chuyển hành khách nội, ngoại ô từ TP.HCM, tỉnh Đồng Nai đến sân bay Long Thành. Dự án có tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 3,5 tỷ USD.
Các hướng tuyến kết nối sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM) và sân bay Long Thành (Đồng Nai). Đồ họa: Phan Nhật.
Với hệ thống đường sắt đô thị nội đô TP.HCM, các đơn vị cơ bản đã hoàn tất giải phóng mặt bằng toàn tuyến metro số 2 (đoạn Bến Thành – Tham Lương), việc di dời hạ tầng đạt khoảng 60% theo cập nhật gần nhất vào giữa tháng 7. TP.HCM đặt mục tiêu khởi công toàn tuyến trong năm nay.
Còn tuyến metro số 6 đang được đẩy nhanh các thủ tục để tổ chức lựa chọn nhà thầu và khởi công vào giai đoạn 2027. Công tác giải phóng mặt bằng sẽ được thực hiện từ năm nay.
Khi hoàn thiện, người dân có thể di chuyển bằng tuyến metro số 2 đi qua khu vực gần sân bay Tân Sơn Nhất (ga Bà Quẹo) đến ga Thủ Thiêm, sau đó theo đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành để kết nối với sân bay Long Thành. Hoặc nếu sử dụng tuyến metro số 6 có điểm đầu tại ga Bà Quẹo, người dân sẽ kết nối vào tuyến Thủ Thiêm – Long Thành ở nút giao Phú Hữu.
Vừa qua, CTCP Đầu tư Tập đoàn Trường Hải (Thaco) đã có văn bản gửi UBND TP.HCM, đề xuất nghiên cứu tích hợp tuyến metro số 2 (đoạn Bến Thành – Thủ Thiêm) và tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành, thành một tuyến thống nhất Bến Thành – Thủ Thiêm – Long Thành với tổng chiều dài 47,8 km. Tổng mức đầu tư toàn tuyến tích hợp này được ước tính khoảng 4,8 tỷ USD.
Đề xuất tuyến metro nhanh nối 2 sân bay
Ông Nguyễn Đình Nên, chuyên gia cao cấp về quy hoạch giao thông tại Công ty Tư vấn Quốc tế enCity, ước tính khi các tuyến đường sắt theo quy hoạch hiện tại được đưa vào khai thác, chiều dài hành trình từ sân bay Tân Sơn Nhất đến Long Thành sẽ khoảng 50 km, thời gian di chuyển ước tính 60-70 phút, bao gồm cả thời gian trung chuyển.
Để rút ngắn thời gian hơn nữa, nhóm tư vấn của enCity – trong vai trò thành viên liên danh thực hiện đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060 – đã đề xuất bổ sung đoạn nối ray giữa tuyến metro số 6 và tuyến đường sắt Thủ Thiêm – Long Thành tại khu vực nút giao Phú Hữu, nhằm tận dụng đường ray 2 tuyến này để vận hành dịch vụ tàu kết nối trực tiếp hai sân bay.
“Nếu áp dụng phương thức skip-stop, tức tàu nhanh không dừng tại tất cả các ga, thời gian di chuyển giữa 2 sân bay sẽ được rút ngắn chỉ còn 30-40 phút”, ông Nên nhấn mạnh.
Dù khác biệt về quy mô đầu tư, mô hình metro nhanh nếu được triển khai tại Việt Nam vẫn có thể học hỏi từ các tuyến tàu sân bay quốc tế đã vận hành hiệu quả. Ông Nên dẫn ví dụ từ Hàn Quốc, nơi tuyến AREX kết nối sân bay quốc tế Incheon và sân bay nội địa Gimpo chỉ trong 20 phút (một nửa thời gian so với ôtô) và phục vụ tới 180.000 lượt khách mỗi ngày.
Còn tại Trung Quốc, tuyến Airport Link Line nối sân bay Pudong và Hongqiao đã giúp giảm thời gian di chuyển từ 90 phút xuống còn dưới 40 phút, nhờ thiết kế tốc độ lên đến 160 km/h.
Sân bay Long Thành được xây dựng trên tổng diện tích hơn 5.000 ha với tổng mức đầu tư khoảng 5 tỷ USD trong giai đoạn 1.
Khi hoàn thành toàn bộ vào năm 2050, nơi đây có khả năng phục vụ đến 100 triệu lượt hành khách và 5 triệu tấn hàng hóa mỗi năm, chính thức gia nhập nhóm “siêu sân bay” của thế giới. Đến năm ngoái, thế giới mới chỉ có 5 sân bay đạt ngưỡng 100 triệu lượt khách/năm là Atlanta (Mỹ), Dubai (UAE), Tokyo Haneda (Nhật Bản), London Heathrow (Anh) và Dallas/Fort Worth (Mỹ).
Tuy nhiên, PGS.TS Trần Quang Phú, Phó hiệu trưởng Đại học Giao thông vận tải TP.HCM cảnh báo nếu hạ tầng chậm trễ, manh mún, sân bay Long Thành sẽ khó trở thành động lực phát triển vùng, mà chỉ dừng lại ở vai trò một sân bay vận chuyển đơn thuần.
Trong các cuộc làm việc gần đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng chỉ đạo sớm hoàn thiện hệ thống kết nối các tuyến cao tốc, đường bộ và đường sắt. Bộ Xây dựng được giao rà soát, thúc đẩy triển khai các dự án, ưu tiên sử dụng tất cả công cụ có được để sớm thi công.
