Đây là những vấn đề mà cử tri phản ánh là vô cùng bất cập khi lưu thông trên các tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam được Bộ Giao thông Vận tải đưa vào khai thác trong thời gian vừa qua.
Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng.
Trong phiên chất vấn của Quốc hội ngày hôm qua (6/11), nhiều đại biểu đã đăng ký chấn vấn Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng về hàng loạt các vấn đề liên quan đến lĩnh vực giao thông vận tải. Trong đó, nổi bật nhất là những bất cập xuất hiện trên nhiều tuyến đường bộ cao tốc Bắc – Nam đưa vào khai thác trong thời gian vừa qua.
Cao tốc nhưng tốc độ chậm hơn cả Quốc lộ 1A
Trong phiên chất vấn, nhiều đại biểu nêu vấn đề về việc quy định tốc độ tối đa trên các tuyến đường cao tốc. Trong đó, có nhiều tuyến cao tốc chỉ cho đi tối đa 80km/h trong khi trên Quốc lộ 1A có đoạn lại cho đi tối đa 90km/h. Đây cũng là nỗi lòng của rất nhiều tài xế khi lưu thông trên các tuyến cao tốc Bắc – Nam bị giới hạn tốc độ hiện nay.
Trên thực tế, thời gian vừa qua hàng loạt đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam mới được đưa vào khai thác như: Cao Bồ – Mai Sơn, Mai Sơn – Quốc lộ 45, Cam Lộ – La Sơn, La Sơn – Túy Loan, Nha Trang – Cam Lâm, Vĩnh Hảo – Phan Thiết, Quốc lộ 45 – Nghi Sơn, Nghi Sơn – Diễn Châu và Nha Trang – Cam Lâm đều bị giới hạn tốc độ, chỉ được chạy tối đa 80km/h.
Thậm chí tại một số đoạn như Cam Lộ – La Sơn – Hòa Liên, Nội Bài – Lào Cai (đoạn từ Yên Bái lên Lào Cai không có dải phân cách cứng ở giữa), tốc độ khai thác tối đa chỉ 50-60km/h.
Với việc giới hạn tốc độ này, các xe di chuyển còn chậm hơn cả trên Quốc lộ 1A gây nhiều ức chế cho tài xế. Nhiều ý kiến cho rằng quy định tốc độ như vậy chưa tương xứng với đường cao tốc.
Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết hiện Việt Nam có tiêu chuẩn thiết kế đường cao tốc với 4 giới hạn tốc độ là 120km/giờ, 100km/giờ, 80km/giờ và 60km/giờ.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, tiêu chuẩn này phụ thuộc vào yếu tố kỹ thuật. Nếu tuyến đường được đầu tư đồng bộ thì tốc độ có thể lên tới 120km/h như tuyến Hà Nội – Hải Phòng, Hạ Long – Móng Cái, Cầu Giẽ – Ninh Bình; hoặc 100km/h như tuyến Pháp Vân – Cầu Giẽ.
Từ đầu năm 2023, Bộ trưởng Bộ GTVT cho biết đã cho nghiên cứu rà soát các tiêu chuẩn có phù hợp với thực tế hay chưa và kết quả nghiên cứu cho thấy rằng các tuyến quy định 80km/giờ có thể nâng lên 90km/h.
“Dự kiến trong quý I/2024, Bộ GTVT sẽ thay đổi tốc độ giới hạn tối đa của các tuyến cao tốc từ 80 lên 90 km/h”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
Trên thực tế, kế hoạch nâng tốc độ cao tốc Bắc – Nam lên 90km/h đã được Bộ GTVT nhắc tới từ hồi đầu năm 2023. Thời điểm đó, Bộ GTVT đã đề nghị các đơn vị được giao có trách nhiệm chỉ đạo tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra an toàn giao thông; nghiên cứu, rà soát các yêu cầu thiết kế, tình trạng thực tế của tuyến đường, điều kiện thời tiết, các giải pháp an toàn giao thông… để đưa ra đánh giá đảm bảo phù hợp với tốc độ khai thác.
Trong trường hợp cần thiết, các tuyến cao tốc có điều chỉnh các giải pháp kỹ thuật như: làn tăng, giảm tốc, khoảng cách an toàn, hệ thống an toàn giao thông… để có thể đưa các công trình, dự án đường ô tô cao tốc phân kỳ đầu tư nêu trên vào khai thác với tốc độ 90km/h.
Cao tốc chỉ có 2 làn xe, không làn dừng khẩn cấp
Một vấn đề khác cũng được các đại biểu dành thời gian chất vấn Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng là việc nhiều tuyến cao tốc hiện nay chỉ có 2, hoặc 4 làn xe và không có làn dừng khẩn cấp.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết trong thời gian qua, đặc biệt giai đoạn 2021-2026, Đảng và Nhà nước rất quan tâm đến việc đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Nhiệm kỳ này đã dành trên 375.000 tỷ để triển khai xây dựng phát triển kết cấu hạ tầng, chủ yếu xây đường cao tốc. Tuy nhiên, việc xây dựng hiện chỉ đạt hơn 70% nhu cầu.
“Việc đầu tư hoàn chỉnh tuyến đường cao tốc trong bối cảnh nguồn lực có hạn là rất khó khả thi”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.
Theo Bộ trưởng, nhiều quốc gia phát triển trên thế giới đều thực hiện phân kỳ đầu tư đối với các tuyến đường cao tốc. Trên cơ sở học hỏi kinh nghiệm, Bộ GTVT đã nghiên cứu, báo cáo cơ quan có thẩm quyền để thực hiện phân kỳ đầu tư theo nguyên tắc đảm bảo đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh nguồn lực có hạn, nhưng cũng tạo tiền đề và sự thuận lợi trong giai đoạn sau khi có nguồn lực để nâng cấp.
Trên nguyên tắc ưu tiên đầu tư hoàn chỉnh đối với các đoạn tuyến có nhu cầu vận tải lớn, hiện nay, nhiều đoạn tuyến đã đầu tư hoàn chỉnh như Hà Nội – Hải Phòng, Bến Lức – Long Thành, Phan Thiết – Dầu Giây, Biên Hòa – Vũng Tàu. Nguyên tắc thứ hai, đối với các tuyến nhu cầu vận tải chưa cao, thực hiện phân kỳ đầu tư.
“Chỉ phân kỳ đầu tư về bề rộng mặt cắt, còn các yếu tố kỹ thuật để nâng cấp đều phải đảm bảo và thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
Với những nguyên tắc trên, lãnh đạo Bộ GTVT cho biết đã phối hợp với Bộ Kế hoạch Đầu tư để tham mưu báo cáo Chính phủ, Quốc hội xem xét bổ sung danh mục, nguồn vốn tăng thu ngân sách 2022 để mở rộng 2 tuyến đường chưa được đầu tư hoàn chỉnh.
Thời gian tới, Bộ GTVT sẽ phối hợp với các bộ, ngành địa phương, đề xuất hoàn thiện các đoạn tuyến cao tốc còn lại theo quy hoạch, ưu tiên các tuyến mới có 2 làn xe, có lưu lượng lớn để đảm bảo cả nước có hệ thống đường cao tốc đồng bộ, hiện đại.
Nói thêm về việc thiết kế cao tốc 2 làn đường và không có làn dừng khẩn cấp, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng việc vốn đầu tư không có nhiều nên phân kỳ đầu tư là đúng, nhưng việc phân kỳ đầu tư phải đảm bảo tối thiểu để đảm bảo an toàn giao thông. Ông đề nghị Bộ GTVT suy nghĩ về việc này.
Chủ tịch Quốc hội dẫn chứng ngay một số đoạn cao tốc Bắc – Nam vừa hoàn thành như Cao Bồ – Thanh Hóa, Thanh Hóa – Diễn Châu, theo quan sát cho thấy số lượng xe tham gia giao thông rất ít, tốc độ tối đa chỉ 80km/h và không có làn dừng khẩn cấp nên chỉ cần một xe bị tai nạn là tắc nghẽn tất cả. “Đây là thực tế cần xem xét”, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
200km cao tốc không có chỗ “giải quyết nỗi buồn”
“Gần 200km đường cao tốc đi qua Bình Thuận nhưng chưa có trạm dừng nghỉ. Người dân và cử tri phản ánh khi lưu thông trên cao tốc này không biết ‘giải quyết nỗi buồn’ ra sao?”. Đây là câu hỏi được đại biểu Nguyễn Hữu Thông (đoàn Bình Thuận) gửi đến Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng trong phiên chất vấn.
Tiêu chuẩn quốc gia 5729:2012 khuyến cáo, mỗi 50-60km cao tốc nên có điểm dừng nghỉ, trạm xăng để lái xe kiểm tra phương tiện, nghỉ ngơi, tiếp xăng dầu. Do đó, việc xây dựng các trạm dừng nghỉ là giải pháp vô cùng cấp bách để không gây hệ lụy cho người dân.
Tường minh về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng xin nhận trách nhiệm và chia sẻ với người dân khi tham gia trên các tuyến cao tốc thiếu trạm dừng nghỉ.
“Đúng là trạm dừng nghỉ đang bị chậm”, Bộ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thắng thừa nhận.
Ông Thắng cho biết việc triển khai các dự án cao tốc tại nhiệm kỳ này theo tinh thần “vừa chạy vừa xếp hàng”. Trong khi đó, khi rà soát các quy định về trạm dừng nghỉ thì thiếu hành lang pháp lý, quy định về trạm dừng nghỉ gần như không có. Đây là lý do trong giai đoạn 1 của tuyến cao tốc gần như không có trạm dừng nghỉ.
Để giải quyết, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ GTVT đã chỉ đạo quyết liệt, khẩn trương ban hành thông tư hướng dẫn chọn nhà đầu tư để xã hội hóa – việc trước đây không có.
Liên quan quy mô trạm dừng nghỉ, ông Thắng cũng cho biết trước đây cũng chưa có quy định và trạm dừng nghỉ của các tuyến cao tốc có quy mô tối đa là 1ha. Tuy nhiên, hiện nay, 1ha không thể làm được. Do vậy, Bộ GTVT đã tích cực xây dựng hành lang pháp lý, quyết liệt quy hoạch và triển khai đấu thầu, mời gọi các nhà đầu tư.
Đến nay, các tuyến cao tốc giai đoạn 1 đưa vào đã bắt đầu đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư. Theo tư lệnh ngành giao thông, 9 trạm dừng nghỉ thuộc giai đoạn 1 sẽ hoàn thành trong năm 2023-2024, 15 trạm của giai đoạn 2 chắc chắn sẽ đảm bảo tiến độ, tức là khi đưa vào tất cả các tuyến cao tốc giai đoạn 2 sẽ có đầy đủ trạm dừng nghỉ với quy mô khang trang và phù hợp thông lệ quốc tế.
“Mong cử tri cả nước cảm thông cho. Bộ GTVT đang rất quyết liệt để làm bù. Giai đoạn 2 phải xong và hoàn tất cho cả giai đoạn 1. Cái này cũng sẽ được đưa vào quy chuẩn và trình Chính phủ trong quý I/2024, gồm cả quy chuẩn đường cao tốc để sau triển khai dễ dàng hơn”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nói.
Chí Bình / Vietnamfinance
