ĐỪNG CHỜ AI LÊN TIẾNG HỘ MÌNH là cuốn sách thứ 2 sau NHÀ BÁO ĐIỀU TRA của nhà báo Đức Hiển, hiện đang là Tổng thư ký tòa soạn báo Pháp Luật TP.HCM.
Cuốn sách là tiếng nói dũng cảm, góc nhìn khách quan của một người làm báo. Đó là cái nhìn 2 chiều về những cái sai trái trong cách quản lý của bộ máy các cấp chính quyền, việc lạm quyền, tham nhũng… cuộc đấu tranh giữa “hậu duệ” và “trí tuệ”, “lý” và “lẽ” và những vấn đề nóng, tiêu cực, chưa đúng đắn của cuộc sống người dân được thể hiện một cách khách quan dưới cây bút của một người làm báo. Bên cạnh đó, cuốn sách còn là một góc nhìn khác đầy nhân văn của tác giả với những vấn đề thời sự dân sinh, bức xúc trong xã hội…
Cuốn sách được chia làm 4 phần:
Phần 1: Sự vô lý có thật
Là tập hợp những bài báo viết về những vấn đề, vụ việc nổi cộm, gây bức xúc trong dư luận những năm vừa qua trong việc ban thành và thực hiện chủ trương đường lối của các cấp chính quyền. Hàng loạt biểu hiện thiếu sót , sai trái và vô lý lại vừa thể hiện sự yếu kém trong cách quản lý như vụ việc “lãnh đạo Hà Tĩnh chủ trương và chỉ đạo xử lý bảy công chức không uống Bia Sài Gòn trong một cuộc nhậu hay vụ việc các “nhà báo Quang Thế, Thế Dũng bị hành hung khi tác nghiệp”, cho đến vụ “dân trắng tay… đúng quy trình” khi các nhà máy thủy điện xả lũ… hay những vụ việc về thực phẩm bẩn và ám ảnh về nó mà các cơn bão truyền thông mang lại… Sau tất cả sự việc, người dân vẫn là người phải gánh chịu những hậu quả từ những sự vô lý đó, chưa kể phải điêu đứng, bàng hoàng, quay lưng “chảy máu mắt” với chính nguồn sống mưu sinh bấy lâu.
Phần 2: Qua ô cửa phòng xử án
Là các bài báo thể hiện góc nhìn và quan điểm của tác giả, một nhà báo xuất thân là cử nhân luật, nhành đào tạo cán bộ tòa án. Tác giả không chỉ nhìn vào hành vi phạm tội mà đó là những bài viết đi sâu vào khía cạnh tâm lý tội phạm lẫn băn khoăn khi chứng kiến sự cứng nhắc của luật pháp. Liệu luật pháp có tình không? Anh cũng đặt câu hỏi: những người hi sinh vì lẽ phải liệu có thực sự được đền bù xứng đáng.
Sự phản ứng của dư luận trước vụ án “bánh mỳ” và “nghìn tỷ” hay là “Giới luật gia quan tâm đến “lý” là các căn cứ pháp lý; người dân nói chung quan tâm đến “lẽ”” tác giả cũng đã khẳng định: “Việc xét xử, trừng trị một người chỉ mang lại hiệu quả răn đe giáo dục khi bản án tuyên tâm phục khẩu phục. Nếu ngược lại, nó gây ức chế và phản cảm không chỉ với người đó mà với số đông dân chúng…”
Qua mỗi vụ án, sau sự co rúm, ân hận của bị cáo, là những giọt nước mắt của người thân, bè bạn, đằng sau mỗi vụ án đều có một sự tiếc nuối, đều có một cái tặc lưỡi giá như…giá như. Qua từng con chữ, từng bài báo xuyên suốt qua ô cửa phòng xử án, tác giả giúp người đọc có thêm cái nhìn khách quan hơn về cái xấu, cái ác… vách ngăn giữa tội phạm và người thương đôi khi chỉ là một ranh giới, khi con người bị dồn đến cùng, không gì là không thể.
Thông qua những vụ xét xử lưu động về các vụ thảm sát dã man giống như một cuộc triển lãm tội ác tác giả khẳng định “giáo dục pháp luật phải là một chuỗi dài từ ứng xử và giáo dục trong gia đình, nhà trường và xã hội…”. Cái ác không tự nhiên mà có, khi sự hiếu kỳ, bàng quan và vô trách nhiệm không được bản thân nhìn thấy, cũng không bị ai nhắc nhở, lâu dần nó tạo thành xu thế, cuốn những đứa trẻ hôm qua thành sát thủ ngày mai.
Phần 3: Người ta trông vào
Là phần tập trung vào phong cách lẫn tư cách quan chức, sự đối sánh giữa cán bộ tham nhũng và trong sạch. Những câu chuyện như “xe công xe quan, hạ cánh không an toàn, …” hay chuyện giữa “điện thoại” và “cưa đôi” không đơn thuần chỉ là những câu chuyện hay nói cách khác nó còn đại diện cho pháp luật và danh dự. “ Khi pháp luật và danh dự được đưa ra bán mua, đổi chác, mặc cả thì sự mất mát không chỉ là tiền phạt, kỷ cương mà cả niềm tin vào sự nghiêm minh của pháp luật… Danh dự, nghĩa vụ công dân, trách nhiệm công chức và uy tín chính quyền là thứ không thể và không bao giờ có thể chấp nhận “cưa đôi’’”.
Người ta trông vào không chỉ dừng ở những câu chuyện về tham những và trong sạch, nó còn phản ánh những một vấn đề hết sức nóng trong xã hội hiện nay là cuộc đấu tranh giữa “hậu duệ” và “trí tuệ” hay công cuộc “tìm người tài chứ không tìm người nhà”. Đây là thực trạng tồn tại từ rất lâu và luôn là vấn đề nhức nhối hiện nay. Liệu trí tuệ có khả năng thắng hậu duệ hay chỉ mãi là một cuộc chiến không hồi kết? Để làm được điều này phải xem nó là một cuộc chiến làm lành mạnh bộ máy công quyền, một cuộc chiến giữa phẩm giá, pháp quyền và những kẻ cơ hội, thủ lợi.
Phần 4: Ký ức qua tay
Nếu những phần trên viết về những vấn đề nổi cộm, thời sự thì Ký ức qua tay là cái nhìn về cuộc đời, suy ngẫm và trải nghiệm của tác giả. Có thể nói đây là chương cuối của cuốn sách nhẹ nhàng nhưng đầy triết lý, nỗi niềm, một dụng tâm của tác giả để bạn đọc sau trải nghiệm những mặt xấu, tàn ác sẽ có chút lắng lòng và tiếp thêm niềm tin vào cuộc sống: “Đàn ong nhắc tôi công viên giữa xóm và khoảnh sân trước nhà có bốn mùa hoa. Nhìn chúng nó cần mẫn và chăm chỉ suốt mùa nắng nóng mà không thở than, tôi nghĩ cuộc sống này không phải khi nào cũng dễ dàng, sẽ có những ngày khó thở, sẽ có lúc buồn chán nhưng dù thế nào thì ta chỉ có thể đi qua nó mà không hổ thẹn nếu mỗi ngày đều cần mẫn làm việc. Khi gió mưa, chúng kết giề lại với nhau, tin rằng bão giông rồi sẽ qua, và chúng đã nương vào nhau qua mùa giông bão chứ không mỗi con một hướng, tứ tán để tìm chỗ nấp cho mình. Chúng sát vào nhau từng chút một chứ không tranh riêng một ngăn tổ, chúng biết cách nhìn tích cực để thấy sự ấm áp thay vì chỉ nhìn thấy sự chật chội…”
Nó như một lời tâm tình của tác giả. Cuộc đời đẹp hay xấu đều tùy thuộc vào cái nhìn của mỗi người. Đừng nhìn đời bằng đôi mắt, hãy nhìn, cảm nhận nó bằng trái tim và tâm hồn!
Nhà báo Đức Hiển đã từng chia sẻ về lí do viết cuốn sách: “Sự bất công, vô lý và những điều xấu luôn tồn tại trong cuộc sống này, thậm chí trong suy nghĩ và hành động của mỗi người ở từng thời điểm nào đó…Nếu bạn im lặng trước những cái xấu, ngày mai chính bạn hoặc con cái bạn lãnh đủ. Nếu bạn im lặng trước bất công, ngày mai có thể chính bạn sẽ là nạn nhân. Nếu bạn thấy cuộc đời này còn những điều chưa đẹp, hãy chỉ ra vì sao, và hãy tự hỏi bạn đã làm gì để nó đẹp hơn. Nếu bạn im lặng trước những nỗi đau, đừng hỏi sao cuộc đời nhiều ngang trái. Nếu bạn để ký ức đẹp đẽ trôi tuột đi, không gìn giữ, bạn còn “di sản” gì cho tâm hồn mình? Nó sẽ cằn cỗi và không nở hoa .Chúng ta không hy vọng sau mỗi bài viết, những bất công, vô lý và những điều gây bức xúc cho xã hội có thể biến mất hoặc thay đổi ngay được. Nhưng nếu mỗi chúng ta im lặng thì nó sẽ còn mãi đấy. Thậm chí nó sẽ tồn tại đến lúc được chấp nhận và trở thành điều hợp lý, nó sẽ tàn phá những giá trị mà mỗi người mong muốn xây dựng. Vậy, lên tiếng trước những điều đó, còn là một nghĩa vụ…”
Chính vì vậy, “ĐỪNG CHỜ AI LÊN TIẾNG HỘ MÌNH là đừng từ chối bộc lộ quan điểm và nhu cầu của mình khi điều đó có ích cho bản thân và có ích cho xã hội. Việc chúng ta không tự lên tiếng mà phải nhờ người am hiểu pháp luật, có địa vị, có tiềm lực, có quyền lực, điều đó là đúng thôi. Nhưng điều đầu tiên bạn phải bộc lộ ra nhu cầu của bạn thì người ta mới biết mà giúp đỡ, chúng ta phải hiểu một điều rằng để làm cho xã hội tốt đẹp hơn luôn có phần tham dự của tất cả chúng ta dù ở bất cứ vị trí nào…”. Toàn bộ nhuận bút của cuốn sách này sẽ dành tặng dự án xây dựng thư viện trường Trung học Phổ thông An Phước, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.
Đức Quỳnh/VDT